ایرباس A380 بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان

ایرباس (به انگلیسی: Airbus) شرکت هواپیماسازی اروپایی و سازنده بزرگترین هواپیمای جت مسافربری جهان است. دفتر مرکزی این شرکت در شهر تولوز در کشور فرانسه واقع و فعالیت‌های شرکت در سراسر اروپا گسترده است.

ایرباس بزرگترین شرکت هواپیماسازی دنیا است و تقریباً نیمی از هواپیماهای مسافربری و غیرنظامی جهان را تولید می‌کند.

این شرکت دارای ۵۷٬۰۰۰ کارمند و ۱۶ دفتر در کشورهای آلمان، فرانسه، بریتانیا و اسپانیا است. مونتاژ نهایی هواپیماهای ایرباس در شهرهای تولوز در فرانسه، هامبورگ در آلمان، سویل در اسپانیا و تیانجین در چین انجام می‌پذیرد. این شرکت همچنین دارای شعباتی در کشورهای آمریکا، ژاپن و چین است.

شرکت ایرباس از آغاز کار در سال‌های دهه ۱۹۷۰، توسعه و استفاده از تکنولوژی‌های نوین و برتر در صنعت هواپیمایی را به ابزار اصلی پیروزی در رقابت با شرکت‌های دیگر از جمله بویینگ تبدیل کرد. فناوری‌هایی مانند استفاده گسترده از مواد کامپوزیت در سازهٔ هواپیما، کامپیوتریزه کردن بخش عمده‌ای از سامانه کنترل پرواز و نیاز به تنها دو نفر در کابین خلبان، و دیجیتالی کردن سامانه کنترل هواپیما (Fly-by-Wire) نمونه‌هایی از تکنولوژی‌های توسعه داده شده توسط ایرباس هستند که نه تنها به رشد این شرکت کمک کردند بلکه هم اکنون بصورت استانداردهایی در صنعت هواپیمایی دنیا درآمده‌اند.

ایرباس بطور مشخص شاخهٔ هواپیماسازی شرکت دفاعی هوافضایی اروپا (EADS) است. شرکت ایرباس نخست به صورت کنسرسیومی از تولیدکنندگاه هوافضا بنیان گذاشته شد. در سال ۲۰۰۱ میلادی، این موسسه تبدیل به شرکتی با سهام مشترک شد که در آن ۸۰ درصد سهام متعلق به EADS و ۲۰ درصد سهام متعلق به شرکت بی‌ای‌ئی سیستمز در بریتانیا بود. در اکتبر سال ۲۰۰۶ میلادی، بی‌ای‌ئی سیستمز تمامی سهام خود را به EADS واگذار کرد.

هواپیماهای ایرباس

ایرباس A300-600 شرکت آلمانی لوفت‌هانزا

خانواده آ-۳۰۰

نخستین هواپیمای ایرباس مدل آ-۳۰۰ بود که در سال ۱۹۷۲ پرواز کرد و نخستین پرواز تجاری‌اش را در ۱۹۷۴ انجام داد. هواپیمای آ-۳۰۰ نخستین هواپیمای پهن‌پیکر دنیا است که در چیدمان کابین مسافران دو راهروی موازی دارد و درعین حال تنها از ۲ موتور جت نیرو می‌گیرد. آخرین فروند هواپیمای آ-۳۰۰ در ژوییه ۲۰۰۷ به شرکت فدکس تحویل شد و سپس تولید آن برای همیشه متوقف شده است.

هواپیمای آ-۳۱۰ پس از آ-۳۰۰ معرفی شد و در آن طول هواپیما کاهش پیدا کرده بود و بالها و موتورها تغییراتی کرده بودند.

خانواده آ-۳۲۰

مدل بعدی که یکی از بزرگترین موفقیت‌های تجاری شرکت ایرباس بوده و می‌باشد، هواپیمای ایرباس آ-۳۲۰ است که در آن برای اولین بار سیستم ناوبری موسوم Fly-by-wire بکار برده شده بود[۶]. مدلهای آ-۳۱۹ و آ-۳۱۸ در حقیقت مدلهای کوچکتر آ-۳۲۰ هستند که برای بازارهای کوچکتر و همچنین بازار جت‌های خصوصی تجاری جذاب هستند. مدل آ-۳۲۱ اندکی از آ-۳۲۰ بزرگتر است و رقیب مستقیم مدلهای جدید بوئینگ ۷۳۷ محسوب می‌شود. هم‌اکنون ایرباس در حال مطالعه برای طراحی هواپیمایی جایگزین برای آ-۳۲۰ است

خانواده آ-۳۳۰ و آ-۳۴۰

هواپیمای ۴ موتوره ایرباس A340-500 شرکت اماراتی الاتحاد

هواپیماهای مدرن آ-۳۳۰ و آ-۳۴۰ به ترتیب با ۲ و ۴ موتور محصولات دورپرواز ایرباس هستند. هواپیمای آ-۳۴۰ دارای بُردی معادل ۱۶٬۷۰۰ کیلومتر است.

تانکر سوخت‌رسان ارباس

تانکر سوخت‌رسان ایرباس موسوم به ام‌آرتی‌تی (MRTT)، هواپیمایی نظامی بر اساس طراحی آ-۳۳۰ است که برای سوخت‌گیری هوایی ساخته شده است.

در تاریخ ۲۹ فوریه ۲۰۰۸، شرکت دفاعی هوافضایی اروپا، شرکت مادر ایرباس، برنده مناقصه ساخت ۱۷۹ فروند هواپیمای ام‌آرتی‌تی برای جایگزینی ناوگان قدیمی سوخت‌رسان نیروی هوایی آمریکا شد. ارزش این معامله ۴۰ میلیارد دلار برآورد شده است. بیشتر قسمت‌های این هواپیما در کارخانه‌های ایرباس در اروپا ساخته می‌شوند و نهایتاً در مرکز جدیدی که ایرباس در آمریکا دایر کرده مونتاژ می‌شوند. این هواپیما در نیروی هوایی آمریکا با نام KC-30 شناخته می‌شود.

به عقیده ژنرال آرتور لیکت، فرمانده یگان حمل و نقل هوایی در نیروی هوایی آمریکا، هواپیمای سوخت‌رسان ایرباس در زمینه‌های زیادی از جمله ظرفیت حمل سوخت، نفر و بار از طرح جدید شرکت آمریکایی بوئینگ بسیار برتر است. این هواپیما از انعطاف پذیری بیشتری نسبت به هواپیمای سوخت‌رسان بوئینگ برخوردار است، و می‌توان آنرا سریعتر برای انجام ماموریت آماده کرد.

خانواده آ-۳۸۰

جدیدترین هواپیمای ایرباس مدل آ-۳۸۰ است که با ۲ طبقهٔ کامل، ۴ موتور و حداکثر ظرفیت بیش از ۸۵۰ مسافر، بزرگترین هواپیمای مسافربری در جهان می‌باشد. هواپیمای آ-۳۸۰ از اکتبر سال ۲۰۰۷ رسماً سرویس تجاری خود را با پرواز در شرکت هواپیمایی سنگاپور آغاز کرده است. مدل «باری» این هواپیما یعنی آ-۳۸۰-۸۰۰-اف (A380-800F) دومین هواپیمای بزرگ باری جهان پس از هواپیمای روسی آنتونوف آن-۲۲۵ می‌باشد.

برخی منابع دولتی در آمریکا احتمال می‌دهند که دولت آمریکا از هواپیمای آ-۳۸۰ برای جانشین کردن هواپیمای نیروی هوایی یکم، هواپیمای ویژه ریاست جمهوری آمریکا، استفاده کند. در حال حاضر هواپیمای ویژه رئیس جمهور آمریکا یک فروند بوئینگ ۷۴۷ است که در آن تغییراتی داده شده است.

سرویس و نگهداری کنکورد

تا پیش از بازنشسته شدن هواپیمای کنکورد در سال ۲۰۰۳، شرکت ایرباس قطعات یدکی و سرویس مورد نیاز کنکوردها را تامین می‌کرده است.

لیست هواپیماهای ایرباس و ویژگی‌های آنها

خانواده هواپیماهای ایرباس
 هواپیما   ویژگی‌ها   تعداد مسافر   حداکثر تعداد مسافر   تاریخ معرفی   نخستین پرواز   نخستین تحویل به مشتری   تاریخ توقف تولید   تصویر 
ایرباس آ-۳۰۰ ۲ موتور، ۲ راهرو ۲۲۸-۲۵۴ ۳۶۱ ماه مه ۱۹۶۹ اکتبر ۱۹۷۲ ماه مه ۱۹۷۴
ایر فرانس		 تولید در ۲۷ مارس ۲۰۰۷ متوقف شد. Airbus A300C4-605R - Islandsflug Cargo - TF-ELW - LEMD.jpg
ایرباس آ-۳۱۰ ۲ موتور، ۲ راهرو
مدل تغییر یافتهٔ A300		 ۱۸۷ ۲۷۹ ژوئیه ۱۹۷۸ ۳ آوریل ۱۹۸۲ دسامبر ۱۹۸۵
هواپیمایی الجزایر		 تولید در ۲۷ مارس ۲۰۰۷ متوقف شد. Fedex.a310-200.n420fe.arp.jpg
ایرباس آ-۳۱۸ ۲ موتور، یک راهرو، حدود ۶ متر کوتاه‌تر از A320 ۱۰۷ ۱۱۷ آوریل ۱۹۹۹ ۱۵ ژانویه ۲۰۰۲ اکتبر ۲۰۰۳
ایر فرانس		 Airfrance.a318-100.f-guga.arp.jpg
ایرباس آ-۳۱۹ ۲ موتور، یک راهرو، حدود ۴ متر کوتاه‌تر از A320 ۱۲۴ ۱۵۶ ژوئن ۱۹۹۳ ۲۵ آوت ۱۹۹۵ آوریل ۱۹۹۶
سوییس ایر		 Airfrance.a320-200.f-glgm.arp.jpg
ایرباس آ-۳۲۰ ۲ موتور، یک راهرو ۱۵۰ ۱۸۰ مارس ۱۹۸۴ ۲۲ فوریه ۱۹۸۷ مارس ۱۹۸۸
ایر اینتر		 Royal.jordanian.a321-200.jy-ayg.arp.jpg
ایرباس آ-۳۲۱ ۲ موتور، یک راهرو، حدود ۷ متر کشیده‌تر از A320 ۱۸۵ ۲۲۰ نوامبر ۱۹۸۹ ۱۱ مارس ۱۹۹۳ ژانویه ۱۹۹۴
لوفتهانزا		 Egypt air A321.jpg
ایرباس آ-۳۳۰ ۲ موتور، ۲ راهرو ۲۵۳-۲۹۵ ۴۰۶-۴۴۰ ژوئن ۱۹۸۷ ۲ نوامبر ۱۹۹۲ دسامبر ۱۹۹۳
ایر اینتر		 CX A330-300.JPG
ایرباس آ-۳۴۰ ۴ موتور، ۲ راهرو ۲۳۹-۳۸۰ ۴۲۰-۴۴۰ ژوئن ۱۹۸۷ ۲۵ اکتبر ۱۹۹۱ ژانویه ۱۹۹۳
ایر فرانس		 Airbus A340 Qatar Airways.jpg
ایرباس آ-۳۵۰ ۲ موتور، ۲ راهرو ۲۷۰-۳۵۰ مشخص نیست دسامبر ۲۰۰۶ پیش‌بینی شده برای ۲۰۱۱ اواسط ۲۰۱۳
هواپیمایی TAM برزیل		 A350XWB-941 ETIHAD AIRWAYS.png
ایرباس آ-۳۸۰ ۴ موتور، ۲ راهرو، ۲ طبقهٔ کامل ۵۵۵ ۸۵۳ ۲۰۰۲ ۲۷ آوریل ۲۰۰۵ ۱۵ اکتبر ۲۰۰۷
هواپیمایی سنگاپور		 Lufthansa A380 D-AIMA at Frankfurt 20100602.jpg

تاریخچه

هواپیمای ایرباس A320-200 شرکت سوئیسی Swiss International Air Lines

صنایع ارباس نخست به صورت کنسرسیومی از شرکتهای هوافضایی اروپایی بنیان گذاشته شد تا با در بازار هواپیماهای مسافربری با شرکتهای آمریکایی مانند بوئینگ، مک‌دانل داگلاس و لاکهید رقابت کند. جنگ جهانی دوم بسیاری از زیرساختارهای صنعتی اروپا ازجمله صنعت هوایی را از بین برده بود، اما همزمان باعث رشد و شکوفایی صنعت هوایی بسیار موفقی در ایالات متحده آمریکا شده بود. در سال ۱۹۶۵ در نمایشگاه هوایی پاریس، خطوط هوایی عمده اروپا مساله نیاز به هواپیمای مسافربری کوتاه‌بُرد و میان‌بُرد را به بحث و تبادل نظر گذاشتند. در همین سال، به درخواست دولت بریتانیا، شرکت هاوکر سیدلی (Hawker Siddeley) با دو شرکت هوایی فرانسوی به نامهای برُگِه (Breguet) و نور (Nord) برای آغاز طراحی نخستین هواپیمای ایرباس وارد مذاکره شد. این سه شرکت طراحی هواپیمایی با کُد HBN 100 را آغاز کردند.

در سال ۱۹۶۶ میلادی، شرکت سود آویاسیون فرانسوی (Sud Aviation)، شرکت آربایتشگماینشافت (دویچه ایرباس) آلمانی (Arbeitsgemeinschaft; Deutche Airbus) و هاوکر سیدلی بریتانیایی (Hawker Siddeley) شرکای اصلی پروژه ارباس بودند، و درخواست تامین بودجه پروژه به هرسه دولت تقدیم شده بود.

تولد آ-۳۰۰

کابین خلبان مدرن هواپیمای غول‌پیکر ایرباس A380

کُد A300 از اوایل سال ۱۹۶۷ میلادی برای نامیدن هواپیمای در دست طراحی ایرباس انتخاب شد. این هواپیما قرار بود ظرفیت حمل ۳۲۰ مسافر را داشته باشد و از دو موتور جت برای تولید نیروی پیشرانه استفاده کند.

در ۲۵ ماه ژوئیه سال ۱۹۶۷ میلادی، سه دولت اروپایی شریک در پروژه بیانیه‌ای اعلام کردند که «برای افزایش همکاری‌های اروپایی در زمینه هوانوردی، توسعه اقتصادی و پیشرفت تکنولوژیکی در اروپا، زمینه‌های لازم را برای طراحی و تولید هواپیمای ایرباس را فراهم می‌آورند.»

پس از توافق نهایی برای همکاری در پروژه ایرباس، رُژه بِتی (Roger Béteille) به سمت مدیر فنی پروژه A300 منصوب شد. وی فرایند ساخت و تولید هواپیما را بین شرکتهای گوناگون تقسیم کرد و این تقسیم‌بندی از آن دوره تا کنون در ساخت تقریبا همه هواپیماهای ایرباس رعایت می‌شود. بر اساس این تقسیم‌بندی قرار شد که اتاق خلبان، ابزار و ادوات کنترل پرواز، و بخش میانی زیر بدنه هواپیما در فرانسه تولید شود. رژه بیتی که از طرفداران هواپیمای جت ۳-موتوره بریتانیایی ترایدنت (Trident) بود، ساخت بالهای هواپیما را به هاوکر سیدلی در بریتانیا واگذار کرد. همچنین مقرر شد که ساخت قسمت‌های جلو و عقب و بخش میانی فوقانی بدنه اصلی هواپیما در آلمان، شهپرها و اجزاء بالها در هلند، و بالک‌های افقی عقب در اسپانیا ساخته شوند.

در ۲۶ سپتامبر سال ۱۹۶۷ طی توافقی مقرر شد که شرکت سود آویاسیون فرانسوی رهبری پروژه را در دست داشته باشد، فرانسه و بریتانیا هریک ۳۷،۵ درصد و آلمان ۲۵ درصد کار را در دست داشته باشند. همچنین شرکت رولزرویس برای ساخت موتور جت برای ایرباس انتخاب شد.

در تاریخ ۱۰ آوریل ۱۹۶۹، دولت بریتانیا رسماً از پروژه ارباس کناره‌گیری کرد، و دولت آلمان با استفاده از این موقعیت سهام خود را به ۵۰ درصد افزایش داد. پس از خروج دولت بریتانیا از مجموعه سهامداران ایرباس، شرکت هاوکر سیدلی بطور مستقل ساخت بالهای ایرباس را در بریتانیا ادامه داد.

تاسیس صنایع ایرباس

هواپیمای اَبَرترابری ایرباس موسوم به «نهنگ بلوگا» که مدل تغییر یافته A300-600 است و برای حمل و نقل قطعات بزرگ هواپیما بین کارگاه‌های مختلف ایرباس بکار می‌رود.

صنایع ایرباس به عنوان یک گروه اقتصادی در ۱۸ دسامبر ۱۹۸۰ تاسیس شد[۱۳]. در این گروه شرکتهای آئرواسپاسیال فرانسوی (Aerospatiale) و دویچه ایرباس آلمانی (Deutche Airbus) هریک ۳۶٫۵ درصد، هاوکر سیدلی بریتانیایی ۲۰ درصد و فوکر (Fokker-VFW) هلندی ۷ درصد سهم کاری داشتند. در سال ۱۹۷۱، آئرواسپاسیال و دویچه ایرباس جمعا سهام خود را به ۴۷٫۹ درصد کاهش دادند تا شرکت اسپانیایی کاسا (CASA) بتواند ۴٫۲ سهام کار را دریافت کند[۱۴]. در ژانویه ۱۹۷۹ شرکت هوافضایی بریتانیا (British Aerospace) که مالک جدید هاوکر سیدلی بود، ۲۰ درصد سهم کاری را از آن خود کرد.

نخستین پرواز آ-۳۰۰

نخستین مدل آ-۳۰۰ در سال ۱۹۷۲ پرواز کرد، و نخستین مدل تجاری آن در سال ۱۹۷۴ وارد خدمت شد. در ابتدا موفقیت ایرباس پیشرفت کندی داشت، بطوریکه شرکت ایرباس قبل از نخستین پرواز آ-۳۰۰ تا ۱۹۷۲ فقط ۱۵ سفارش قطعی برای این مدل دریافت کرده بود، و تا سال ۱۹۷۹ تنها ۸۱ فروند هواپیمای آ-۳۰۰ در شرکتهای مختلف خدمت می‌کردند. اما با معرفی مدل آ-۳۲۰ ناگهان ورق برگشت و ایرباس به عنوان یک بازیگر مهم در بازار هواپیمایی مسافری مطرح شد. ارباس موفق شد قبل از پرواز آ-۳۲۰ تعداد ۴۰۰ سفارش قطعی برای این مدل دریافت کند.

رقابت از راه ارائه تکنولوژی برتر

در سال‌های دهه ۱۹۷۰ و در آغاز کار ایرباس، این شرکت توسعه و استفاده از تکنولوژی‌های نوین و برتر در هواپیمای مسافربری و باری را به ابزار اصلی رقابت با بویینگ تبدیل کرد. به عنوان مثال، در نخستین مدل آ-۳۰۰ که در سال ۱۹۷۲ پرواز کرد، از بیشترین مواد کامپوزیت در ساخت بدنه هواپیما استفاده شده بود. در همان دهه، ایرباس با کامپیوتریزه کردن بخش عمده‌ای از سامانه کنترل پرواز، برای نخستین بار هواپیماهایی با بازار ارائه کرد که تنها به حضور دو نفر (خلبان و کمک خلبان) در کابین خلبان نیاز داشت. در دهه ۱۹۸۰، ایرباس برای نخستین بار سامانه کنترل هواپیما را دیجیتالی کرد که با عنوان Fly-by-Wire شناخته می‌شود و هم‌اکنون در همه هواپیماهای بزرگ بصورت استاندار درآمده است.

آمار فروش ایرباس

آمار فروش هواپیماهای شرکت ایرباس و مقایسه آن با شرکت بوئینگ در جدول زیر آمده است:


تعداد سفارش‌های دریافت شده برای هواپیما
۲۰۱۱ ۲۰۱۰ ۲۰۰۹ ۲۰۰۸ ۲۰۰۷ ۲۰۰۶ ۲۰۰۵ ۲۰۰۴ ۲۰۰۳ ۲۰۰۲ ۲۰۰۱ ۲۰۰۰ ۱۹۹۹ ۱۹۹۸ ۱۹۹۷ ۱۹۹۶ ۱۹۹۵ ۱۹۹۴ ۱۹۹۳ ۱۹۹۲ ۱۹۹۱ ۱۹۹۰ ۱۹۸۹
پرچم اتحادیه اروپا ایرباس ۱۲۳۱ ۵۷۴ ۲۷۱ ۷۷۷ ۱۳۴۱ ۷۹۰ ۱۰۵۵ ۳۷۰ ۲۸۴ ۳۰۰ ۳۷۵ ۵۲۰ ۴۷۶ ۵۵۶ ۴۶۰ ۳۲۶ ۱۰۶ ۱۲۵ ۳۸ ۱۳۶ ۱۰۱ ۴۰۴ ۴۲۱
پرچم ایالات متحده آمریکا بوئینگ ۴۹۵ ۵۳۰ ۱۴۲ ۶۶۲ ۱۴۱۳ ۱۰۴۴ ۱۰۰۲ ۲۷۲ ۲۳۹ ۲۵۱ ۳۱۴ ۵۸۸ ۳۵۵ ۶۰۶ ۵۴۳ ۷۰۸ ۴۴۱ ۱۲۵ ۲۳۶ ۲۶۶ ۲۷۳ ۵۳۳ ۷۱۶
منبع ۲۰۱۱: تعداد سفارش‌های دریافتی ایرباس تا ۳۱ اکتبر <http://www.airbus.com/company/market/orders-deliveries/>
منبع ۲۰۱۱: تعداد سفارش‌های دریافتی بوئینگ تا ۱۶ نوامبر <http://active.boeing.com/commercial/orders/index.cfm>
تعداد هواپیماهای تحویل داده شده
۲۰۱۱ ۲۰۱۰ ۲۰۰۹ ۲۰۰۸ ۲۰۰۷ ۲۰۰۶ ۲۰۰۵ ۲۰۰۴ ۲۰۰۳ ۲۰۰۲ ۲۰۰۱ ۲۰۰۰ ۱۹۹۹ ۱۹۹۸ ۱۹۹۷ ۱۹۹۶ ۱۹۹۵ ۱۹۹۴ ۱۹۹۳ ۱۹۹۲ ۱۹۹۱ ۱۹۹۰ ۱۹۸۹
پرچم اتحادیه اروپا ایرباس ۴۱۸ ۵۱۰ ۴۹۸ ۴۸۳ ۴۵۳ ۴۳۴ ۳۷۸ ۳۲۰ ۳۰۵ ۳۰۳ ۳۲۵ ۳۱۱ ۲۹۴ ۲۲۹ ۱۸۲ ۱۲۶ ۱۲۴ ۱۲۳ ۱۳۸ ۱۵۷ ۱۶۳ ۹۵ ۱۰۵
پرچم ایالات متحده آمریکا بوئینگ ۳۸۷ ۴۶۲ ۴۸۱ ۳۷۵ ۴۴۱ ۳۹۸ ۲۹۰ ۲۸۵ ۲۸۱ ۳۸۱ ۵۲۷ ۴۹۱ ۶۲۰ ۵۶۳ ۳۷۵ ۲۷۱ ۲۵۶ ۳۱۲ ۴۰۹ ۵۷۲ ۶۰۶ ۵۲۷ ۴۰۲