انفجار بزرگ از نگاهی دیگر
ستونهاي آفرينش نامي است كه براي اين قسمت زيبا از سحابي عقاب انتخاب شده است دانشمندان عمر جهان را حدود 14 ميليارد سال و عمر منظومه شمسي را حدود 4 تا 4.5 ميليارد سال تخمين ميزنند. بنابراين نابجا نگفتهايم اگر مدعي شويم كه منظومه شمسي در مقايسه با سن جهان، جوان ميباشد. طبق يك نظريه پرطرفدار، آنچه اكنون، آن را منظومه شمسي ميخوانيم، در حدود 4 تا 5 ميليارد سال پيش، تودهاي از غبار و گاز بوده است.
دانشمندان معتقدند كه احتمالا قسمت اعظم اين سحابي از گاز هيدروژن تشكيل شده بود. طبق نظريهاي كه ما به تشريح آن ميپردازيم، در آن زمان، در نزديكي اين سحابي كه در گوشهاي از كهكشان راهشيري قرار داشته، ستاره بزرگي كه حدودا 3 برابر خورشيد بوده، روزهاي پاياني عمر خود را ميگذرانده است. زماني كه عمر اين ستاره نسل اولي به پايان رسيده، به دليل جرم و ابعاد بزرگش، فوران عظيمي از انرژي و ماده از دل او بيرون زد. انرژي فراوان اين ستاره، سحابي ما را به شدت به دوران واداشته و همچنين حجم زيادي مواد سنگين نظير آهن، به داخل سحابي تزريق نمود. چرخش سحابي به دور مواد تزريق شده به داخل آن، باعث فروريزش مولكولهاي گاز و افزايش فشار دروني سحابي گرديد. صدها ميليون سال طول كشيد تا مواد سنگين تزريق شده به سحابي از مركز چرخش خارج شدند و سحابي آنقدر در خود ريزش نمود كه در مركز آن شرايط لازم براي اولين همجوشي هستهاي پديدار شد. شروع فعاليت هستهاي در قلب سحابي فشرده شده، نويد تولد ستارهاي تازه بود كه بعدها خورشيد نام گرفت. همانطور كه اشاره شد، در زمان شكل گيري منظومه شمسي، ستاره پير در حال مرگ، علاوه بر اهداء انرژي فراوان به صورتهاي مختلف، مقاديري عناصر سنگين، مانند آهن، كربن و هليم نيز به سحابي نوزاد تزريق كرد. اين عناصر سنگين، در زمان شكلگيري منظومه شمسي ، هنگاميكه هنوز خورشيد رسماً متولد نشده بود، آرام آرام از هسته مركزي رانده شده و هر قدر چگالي سحابي افزايش مييافت، سيستم به پايداري بيشتري ميرسيد. طبيعي است كه عناصر سنگينتر، نزديكتر و عناصر سبكتر، دورتر از هسته مركزي قرار گرفته باشند.
خرده سيارك ايدا كه حدود 56 كيلومتر طول دارد به همراه قمر كوچكش، داكتيل كه قطري حدود 5/1 كيلومتر دارد، در تصوير ديده ميشوند. در اين تصوير داكتيل كوچك كه در مداري به فاصله 100 كيلومتر از آيدا به دور آن ميچرخد، اندكي به دوربين نزديكتر است. اين تصوير در آگوست 1993 و از فاصله 11000 كيلومتري توسط سفينه فضايي گاليله ، برداشته شده است. بعد از صدها ميليون سال، اين عناصر با هم تركيب و تشكيل جسم واحدي دادند. به دليل قوانين مداري، اجسام علاوه بر اينكه به دور ستاره جوان ميچرخيدند، شروع به چرخش حول خود نيز نمودند و از جمع قوانين گرانش و گريز از مركز حاصل از چرخش، تمامي آنها شكل كروي به خود گرفتند. پس از گذشت سالها، سطح بعضي از آنها كه از عناصر سنگينتري تشكيل شده بودند، سرد و سخت شد و سيستم مداريشان به حالت پايداري رسيد. اجرام غير ستارهاي كه منظومه شمسي را تشكيل ميدهند عبارتند از سيارات، قمرهاي آنها، خرده سيارات ، دنبالهدارها و سنگها و غبارهاي آسماني . اجسام منظومه شمسي عمدتاً به دو گروه با چگالي بالا، كه در نزديكي خورشيد قرار دارند و با چگالي پايين، كه دورتر از خورشيد واقع شدهاند، تقسيم ميشوند. روي همين اصل سيارات منظومه شمسي را به دو گروه زمينمانند و مشتريمانند تقسيم ميكنند. سيارههاي زمين مانند كه به ترتيب فاصله از خورشيد عبارتند از عطارد ، زهره، زمين و مريخ همگي چگالي بالا و سطح سخت و صخرهايي دارند. غير از عطارد بقيه اين سيارات جو نيز دارند. سيارههاي مشتريمانند كه به ترتيب عبارتند از مشتري ، زحل ، اورانوس و نپتون ، همگي نسبت به زمين، سياراتي عظيم هستند و عمدتا از گاز تشكيل شدهاند ولي بعضي از آنها هستههاي جامد هم دارند. اين سيارات را همچنين به نام غولهايگازي نيز ميشناسند. تا همين چند وقت پيشدر كل منظومه شمسي 9 سياره شناسايي شده بود كه به ترتيب عبارتند از سيارات زمينمانند، سيارات مشتريمانند و در انتها سياره عجيب و قانونشكن پلوتون. اما به تازگي عضو جديدي در منظومه شمسي ما يافت شده كه تعداد سيارات منظومه شمسي را به 10 عدد افزايش داده است. اين تصوير نمايي خطي از منظومه شمسي 9 سيارهاي را با تناسب واقعي ابعاد سيارات نشان ميدهد. به عظمت سياراتي مانند مشتري و زحل نسبت به زمين دقت فرماييد. اين سياره كه به تازگى كشف شده است در كمربند كوئيپر قرار دارد و در خارج از مدار پلوتون به دور خورشيد مى گردد. سياره دهم كه نام رسمى آن 2003UB313 است توسط گروهى به رهبرى دكتر «مايكل براون» از دانشگاه كلتك كشف و «XENA» ناميده شد. اين كشف به شكل غيرمستقيم و از طريق تصاوير گرفته شده توسط دوربين هاى حساس الكترونيكى (CCD) انجام شد. اين سياره كوچك در آسمان ما جسمى بسيار كم نور از قدر ۱۹ است. اين به آن معناست كه سياره دهم ۵ ميليون برابر كم نورتر از ستاره قطبى در آسمان ديده مى شود
